Nieuws

Kamer maakt van private equity het zwarte schaap

Interview met Dieuwke Hooft Graafland (advocaat bij Loyens & Loeff en gespecialiseerd in de zorgsector).

De Tweede Kamer wil snel een eind maken aan het fenomeen van private-equitypartijen in de zorg. Dat is slecht voor de kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg, en de patiënt zal de rekening betalen.

De zorguitgaven stegen in 2023 tot boven de €100 mrd. Met een vergrijzende samenleving en toenemende personeelstekorten, zijn investeringen in de zorg van commerciële partijen en private equity hard nodig. Zij brengen met hun kennis en kunde innovatiekracht en efficiëntie.

Recent startte een zorgverzekeraar een experiment met bundelbekostiging voor hand- en polszorg, in samenwerking met een aan private equity-gelieerde zorgaanbieder. De zorgaanbieder ontvangt daarbij een vast bedrag, ongeacht de gekozen behandeling. Daarmee verdwijnt de financiële volumeprikkel voor de zorgaanbieder, en de patiënt hoeft zich bij de behandelkeuze niet te laten leiden door de zorgverzekering. De zorgaanbieder kan zich richten op de beste uitkomst voor de patiënt.

Als het experiment uitpakt zoals beoogd, plukken patiënt én maatschappij daar de vruchten van. Er ontstaat ruimte voor meer keuzevrijheid en passende zorg. Het lef van deze private equity-gelieerde zorgaanbieder om te innoveren is daarom toe te juichen.

Minder tekortkomingen
De kwaliteit van zorg vertegenwoordigt waarde voor private equity-partijen. Pas als een bedrijf door investeringen en een betere strategie in waarde is toegenomen, verkoopt de investeerder het bedrijf aan een koper die beter past bij de volgende fase. Uit onderzoek bleek al dat private equity bijdraagt aan de kwaliteit in de kinderopvang. Alhoewel private equity-partijen hogere prijzen rekenen, is er minder sprake van tekortkomingen bij inspecties.

Ook in de jeugdzorg zijn private equity-partijen actief, al hadden die in 2022 slechts 5% van de markt in handen. Uit onderzoek blijkt dat private equity-gelieerde jeugdzorginstellingen minder vaak dividend uitkeren, en vaker een cliëntenraad, raad van toezicht en accountantsverklaring hebben. Waarom de Tweede Kamer desondanks wil werken met een ‘zwarte lijst’ van private equity-ondernemingen in de jeugdzorg, is een raadsel.

Dit kwartaal volgen de uitkomsten van een sectorbreed onderzoek naar de effecten van private equity op de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. Dat de Tweede Kamer al ruim voor de publicatie van dit onderzoek stemde vóór een motie die ervoor moet zorgen ‘dat binnen de gehele zorg eigenaarschap van private-equitypartijen tot het verleden gaat behoren’, is dan ook voorbarig.

Er zijn vraagtekens te zetten bij de juridische houdbaarheid van een dergelijk verbod. De beperkingen die de Tweede Kamer beoogt, raken aan het gelijkheidsbeginsel, vrijheid van ondernemerschap, eigendomsrechten en het vrij verkeer van kapitaal. Ook zorgminister Helder is daarom terecht kritisch.

Checks and balances
De politiek moet pas ingrijpen als dat écht nodig blijkt, en dan met proportionele maatregelen. Als bestaande checks and balances en de werking van de markt ons zorgstelsel onvoldoende bescherming bieden. Het toezicht op zorgaanbieders is namelijk al intern (raad van toezicht) én extern (IGJ, NZa en ACM) geregeld.

De zorgsector is daarnaast met tientallen zorgwetten stevig gereguleerd. Deze regulering wordt binnenkort verder aangescherpt met de Wvbjz en de Wibz. Op grond van deze wetten kunnen externe toezichthouders ondernemers in de zorg die persoonlijk gewin of financiële belangen boven het maatschappelijk belang plaatsen, aanpakken.

Een ander effectief middel ter waarborging van de kwaliteit en de betaalbaarheid van de zorg, is de tucht van de markt. Als de kwaliteit van zorg niet op orde is, of er is sprake van onwenselijk hoge tarieven, dan kiezen patiënten en zorgverzekeraars voor andere zorgaanbieders. Dan dreigt ook reputatieschade voor de betreffende private equity-partij, terwijl die het juist van beleggers als pensioenfondsen moeten hebben – die beleggen bovenal in fondsen met een smetteloze reputatie.

Zuiver debat
Als gezondheidsrechtadvocaat, maar ook als premie- en belastingbetaler en als zorgconsument, ben ik bezorgd over de oproep van de Tweede Kamer tot een verbod op private equity in de zorg. De investeringsbereidheid van private equity-partijen neemt erdoor af, met gevolgen voor de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg.

Sinds 2007 is circa €5,8 mrd in de zorgsector geïnvesteerd door middel van private equity en durfkapitaal. Als de investeringsbereidheid bij dit soort partijen afneemt, krijgt de patiënt straks de rekening gepresenteerd, via belastingen, premieverhogingen of een verschraling van het basispakket.

In Nederland zijn vrijwel alle zorgaanbieders in private handen, uitgezonderd de academische ziekenhuizen. Daar zitten private equity-investeerders tussen, maar ook veel andere private investeerders. De politiek loopt nu met allerlei moties onnodig op de zaken vooruit en creëert daarmee rechtsonzekerheid voor private equity-partijen, met alle consequenties van dien. Voer een zuiver debat en voorkom dat patiënten en bonafide partijen de dupe worden van het onderbuikgevoel van politici.

Lees het volledige artikel.